Umowa o pracę, umowa zlecenia, umowa o dzieło - jaką formę zatrudnienia wybrać?

Z punktu widzenia osoby prowadzącej firmę istotnym jest sprawdzenie, jakie koszty wiążą się z zatrudnieniem na umowę o pracę, a jakie są koszty umowy zlecenia czy umowy o dzieło. Wybór podstawy zatrudnienia, czyli rodzaj umowy wpływa również na zakres praw i obowiązków obu stron umowy.

Kim jest pracownik i z czym wiąże się podpisanie umowy o pracę?

Pracownikiem jest wyłącznie osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę - wskazuje na to wprost Kodeks pracy. Należy zatem bardzo mocno odróżnić pojęcie "pracownika" od współpracownika, czyli osoby, z którą przedsiębiorca współpracuje na podstawie umów cywilnoprawnych - takich jak umowa zlecenia czy umowa o dzieło.

Pracownik to osoba pozostająca w stosunku zatrudnienia, czyli wykonywania pracy zarobkowej w myśl Kodeksu pracy. Taka praca odbywać może się na podstawie umowy o pracę na czas próbny, określony lub nieokreślony, a także na podstawie umowy o pracę tymczasową.

Jaką formę zatrudnienia wybrać?

Musisz pamiętać, że zawarta przez Ciebie umowa musi odpowiadać charakterowi wykonywanej pracy. Ma to istotne znaczenie, bowiem nie zawsze zawarcie umowy zlecenia lub umowy o dzieło będzie uzasadnione prawnie. Przy wyborze formy zatrudnienia nie możesz kierować się celem uniknięcia obowiązków wynikających z prawa pracy czy ubezpieczeń społecznych. Aby wybrać właściwą i odpowiadającą rzeczywistym potrzebom formę zatrudnienia należy odpowiedzieć sobie pytanie, jakie są różnice między umową o pracę, umową zlecenia i umową o dzieło.

Jakie są różnice między umową o pracę, umową zlecenia i umową o dzieło?

Powinieneś odpowiedzieć sobie na początek na pytanie, czego chcesz oczekiwać od osób zatrudnionych. Umowa o pracę to umowa starannego działania - pracownik ma wykazać się starannością w wykonywaniu obowiązków. Tak samo w przypadku umowy zlecenia - również jest to umowa starannego działania, gdzie wykonawca jest zobowiązany do starannego działania. Inaczej jest w przypadku umowy o dzieło, bowiem ta jest umową określonego rezultatu - jej efektem jest konkretny, z góry określony rezultat, który odpowiada potrzebom i wymaganiom zamawiającego.

W powyższym zakresie istotna jest również kwestia kierownictwa nad zatrudnionymi. W przypadku umowy o pracę pracownik pozostaje pod bezpośrednim kierownictwem pracodawcy, który ma prawo decydować o miejscu i godzinach pracy, określa zakres zadań i ma prawo wydawać wiążące pracownika polecenia związane z wykonywaną przez niego pracą. W przypadku umowy zlecenia występuje natomiast ograniczone podporządkowanie zleceniodawcy, bowiem ta forma współpracy wiąże się z brakiem wyznaczonych godzin pracy, brakiem wskazanego konkretnego miejsca pracy oraz brakiem szczegółowych wskazówek lub bieżących poleceń. W przypadku umowy o dzieło występuje całkowita niezależność wykonawcy, a zlecający może jedynie domagać się zgodnego z treścią umowy wykonania dzieła.

Drugą kwestią jest to, czy zależy Ci na osobistym wykonywaniu zadań przez zatrudnioną osobę. W przypadku umowy o pracę, to forma zatrudnienia przewiduje zawsze osobiste świadczenie pracy - brak jest w tym przypadku możliwości wskazania innej osoby do wykonywania tej umowy. W przypadku umowy zlecenia, co do zasady możliwe jest powierzenie przez zleceniobiorcę swoich zadań zastępcy - osobie wskazanej przez zleceniobiorcę, co może być jednak wyłączone umową. Natomiast w przypadku umowy o dzieło, możliwość powierzenia wykonania dzieła osobie trzeciej powinno być uregulowane w umowie).

Trzecią kwestią jest kwestia wynagrodzenia i zasad jego określania. W przypadku umowy o pracę wynagrodzenie ma charakter obowiązkowy i jego kwota lub co najmniej zasady jego obliczania muszą wynikać z treści umowy i obowiązujących dokumentów w zakładzie pracy. Z zatrudnieniem na podstawie umowy o pracę wiąże się również konieczność dostosowania stawek minimalnych do wymogów ustawowych. W przypadku umowy zlecenia określenie wynagrodzenia jest również co do zasady obowiązkowe i tutaj również występuje konieczność dostosowania stawek minimalnych do wymogów ustawowych. Jedynie w przypadku umowy o dzieło konieczność dostosowania stawek wynagrodzenia do stawek minimalnych nie występuje.

Istotną kwestią jest konieczność ustalenia, jakim składkom podlega każdy rodzaj zatrudnienia. Umowa o pracę wiąże się ze stosunkowo najszerszym zakresem oskładkowania. Składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne zobowiązany jest opłacać w ustalonej na podstawie przepisów prawa części zarówno pracodawca jak i pracownik. W przypadku zawarcia umowy zlecenia, składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne opłaca zleceniodawca, jeżeli umowa zlecenie jest jedynym tytułem do ubezpieczeń społecznych. Jedynie ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Zawarcie umowy o dzieło wiąże się z brakiem obowiązku odpowadzania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu takiej umowy.

Kto decyduje o formie zatrudnienia i jakie są konsekwencje takiego wyboru?

To pracodawca decyduje w sposób faktyczny o wyborze podstawy prawnej i formy zatrudnienia. Decyzja taka oczywiście następuje w porozumieniu z osobą zatrudnianą.

Pamiętać należy, że którykolwiek wybór nie może służyć obejściu przepisów i musi odpowiadać faktycznym warunkom wykonywania pracy. Kodeks pracy zakazuje zastępowania umowy o pracę umową cywilnoprawną, o ile warunki wykonywania pracy są charakterystyczne dla stosunku pracy.

Chcesz dowiedzieć się jaka forma zatrudnienia w Twojej firmie będzie dla Ciebie najkorzystniejsza?

Skontaktuj się ze mną :)
zapewniam pełne wsparcie w podejmowaniu decyzji w biznesie

ZAPRASZAM DO KONTAKTU :)

Nazywam się Grzegorz Borowy.
Jestem radcą prawnym.

Zajmuję się kompleksową pomocą prawną dla Klientów w biznesie oraz życiu prywatnym.

Od lat doradzam i zapewniam obsługę prawną firm, pomagając Przedsiębiorcom obrać zgodną z prawem i pozbawioną niespodzianek drogę do sukcesu.