Zmiany w prawie dot. przeciwdziałania lichwie - nowe zasady udzielania pożyczek

Ustawa z dnia 6 października 2022 r. o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania lichwie została opublikowana w Dzienniku Ustaw. Wprowadza regulacje, zarówno na gruncie prawa karnego, jak i przez ingerencję w stosunki cywilnoprawne, ukierunkowanych na zlikwidowanie zjawiska udzielania pożyczek o charakterze lichwiarskim.

Nowe przepisy antylichwiarskie mają na celu ochronę osób, które korzystają z usług instytucji pożyczkowych z sektora pozabankowego, który dotychczas pozbawiony był istotnego nadzoru państwowego.

Ustawa wprowadza rozwiązania dotyczące:

• limitów kosztów pozaodsetkowych dla kredytu konsumpcyjnego i pożyczek pieniężnych;

• definicji legalnej kosztów pozaodsetkowych udzielenia świadczenia pieniężnego (w ramach kosztów pozaodsetkowych mieszczą się także ubezpieczenia);

• stosowania zabezpieczeń spłaty pożyczek pieniężnych;

• nadzoru Komisji Nadzoru Finansowego nad instytucjami pożyczkowymi w zakresie udzielania kredytów konsumenckich.

Określenie maksymalnych kosztów pozaodsetkowych pożyczek:

Na podstawie ustawy zmienia się wysokość maksymalna pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego. Dotychczas wyliczane były według wzoru wskazanego w art. 36a ust. 1 Ustawy o kredycie konsumenckim. Wzór ten ulega zmianie. Wartość 25% kosztów niezależnych od okresu kredytowania zmienia się na 10%, a wartość 30% kosztów uzależnionych od okresu kredytowania zostaje zastąpiona wartością 10%. Jednocześnie wprowadzono obniżenie limitu pozaodsetkowych kosztów kredytu w całym okresie kredytowania ze 100% kwoty kredytu do wysokości 45% tej kwoty.

Doprecyzowana zostaje również definicja kosztów pozaodsetkowych pożyczek, przez które w myśl znowelizowanej ustawy rozumieć należy:

• marże, prowizje lub opłaty związane z przygotowaniem umowy pożyczki, udzieleniem pożyczki lub jej obsługą, albo koszty o podobnym charakterze,

• opłaty związane z odroczeniem terminu spłaty pożyczki, jej nieterminową spłatą albo koszty o podobnym charakterze,

• koszty usług dodatkowych, w szczególności koszty ubezpieczeń, koszty związane z ustanowieniem zabezpieczenia pożyczki, koszty pozyskiwania.

Podobne regulacje ustawa wprowadza do Kodeksu Cywilnego w odniesieniu do przepisów dotyczących umowy pożyczki. Znowelizowane przepisy wskazują, że maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów pożyczki obliczana będzie według wzoru nowego art. 720 ind 2 par. 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym nie mogą one w całym okresie spłaty pożyczki być wyższe od 25% całkowitej kwoty pożyczki.

Nowy nadzór nad insytucjami pożyczkowymi:

Ustawa oprócz powyższych zmian wprowadza nowe wymogi w stosunku do instytucji pożyczkowych, w tym dotyczące formy prawnej czy wysokości kapitału zakładowego i poddaje je nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego.

Zgodnie z treścią uzasadnienia do przedmiotowej ustawy, celem nadzoru nad działalnością instytucji pożyczkowych ma być kontrola i egzekwowanie zgodności tej działalności z ustawą, tak jak w przypadku innych sektorów działalności finansowej, które od lat objęte są nadzorem takich instytucji jak Komisja Nadzoru Finansowego. Instytucja pożyczkowa zobowiązana będzie do przekazywania Komisji Nadzoru Finansowego kwartalnych i rocznych sprawozdań z działalności w zakresie udzielania kredytu konsumenckiego. Sprawozdania te obejmować będą w szczególności informacje o udzielonych kredytach konsumenckich, strukturze terminowej i walutowej oraz opóźnieniach w spłatach; zawartych umowach o kredyt konsumencki, w tym ich liczbie, rodzajach oraz statusie; liczbie klientów, którym udzielono kredytu konsumenckiego, z uwzględnieniem liczby klientów, którym udzielono kredytu, o którym mowa w art. 36b; jak również łącznych przychodach uzyskanych z działalności w zakresie udzielania kredytu konsumenckiego z wyodrębnieniem przychodów uzyskanych w związku z pozaodsetkowymi kosztami kredytu; bilansie, ze wskazaniem źródeł finansowania działalności w zakresie udzielania kredytu konsumenckiego.

Kary finansowe na członków zarządu i same instytucje:

Ustawa przewiduje możliwość nałożenia przez Komisję Nadzoru Finansowego na członka zarządu instytucji pożyczkowej bezpośrednio odpowiedzialnego za stwierdzone nieprawidłowości administracyjną karę pieniężną w wysokości do 150 tysięcy złotych, a na samą instytucję pożyczkową - administracyjną karę pieniężną w wysokości do 15 milionów złotych.

Sytuacje, w których takie kary będą mogły być nałożone to w szczególności niewykonywanie obowiązku przekazywania informacji do organu nadzoru, nieprawidłowe wykonywanie powyższego obowiązku, jak również nie wykonanie w oznaczonym terminie zaleceń KNF. Kary będą mogłby być ponadto nakładane w sytuacji, gdy działalność instytucji pożyczkowej, w tym również prowadzona z udziałem pośrednika kredytowego, jest wykonywana z naruszeniem ustawy lub wbrew warunkom określonym w ustawie.

Potrzebujesz więcej informacji?
Chcesz wiedzieć, jak zmiany prawa wpłyną na Twoją działalność?